कञ्चनपुर: असारको घाम, पानी र माटोको संगम सँगै फेरि एकपटक खेतबारीमा जीवन फक्रिन थालिसकेको छ। “धान हाम्रो जीवन हो” भन्ने भावनालाई आत्मसात गर्दै देशभरका गाउँहरूमा अहिले रोपाईको चहलपहल चलिरहेको छ।
कञ्चनपुर, कैलाली, दाङ, चितवन, झापा – सुदूरदेखि तराईसम्म अहिलेको दृश्य एउटै छ: बाला उठेका भिजेका खेतमा गोरु जोतिरहेका किसान, पिठ्युँमा करुवा, हातमा बिउको गाभा लिएर पानीमा टकटक गर्दै रोप्दै गरेका महिला र युवायुवतीहरू, र टाढा कतै रेडियोमा बजिरहेको “आइमाईले रोपेको बिरुवा राम्रो फुल्छ” जस्ता असारे गीतहरू।
गाउँका किसानहरूको हातमा अहिले व्यस्तता मात्र छैन, सपनाहरू पनि छन् – परिवारको भरणपोषण, सन्तानको पढाइ, र भविष्यको भरोसा। असारको यो समय खेतीपातीको चुली हो, जहाँ सिङ्गो परिवारको सहभागिता देखिन्छ। दाजुभाइ, दिदीबहिनी, छरछिमेक, र स्कुले विदामा रहेका युवाहरू सबै एउटै खेतमा, एउटै उद्देश्यसहित जुटेका हुन्छन्।
रोपाई नेपाली समाजको परम्परा र संस्कारसँग पनि जोडिएको छ। कतिपय ठाउँमा रोपाईलाई चाडपर्वको रूपमा मनाइन्छ। खेतको छेउमै ढिकी–जाँतो, मासु–भात र ढेकीको पिठोबाट बनेको ढिकीरोटीको स्वाद अझै पनि रोपाईको सम्झनामा ताजै रहन्छ।
रोपाईमा महिलाको भूमिका विशेष उल्लेखनीय छ। बिहानैदेखि बेलुकासम्म पानी, हिलो, घाम र वर्षासँग जुध्दै काममा खटिने उनीहरूको पाखुराले देशलाई अन्न दिन सक्षम बनाएको छ। यिनै महिलाको मिहिनेतले गाउँले जीवन फक्रिएको छ।
अहिले नयाँ पुस्ता पनि गाउँ फर्किएर कृषिमा हात हाल्न थालेका छन्। प्रविधिको प्रयोग, सिँचाइको सुधार, मलबीउको पहुँच, र सरकारी कार्यक्रमहरूले कृषिमा उत्साह थपेको छ। रोपाईको यही समयले युवालाई पनि कृषिमा सम्भावना देखाएको छ।
रोपाई केवल बिउ रोप्ने प्रक्रिया मात्र होइन, यो एक जीवनपद्धति हो – जहाँ माटो, मान्छे र मौसम मिलेर भविष्य कोर्छन्। खेतमा हिलो सँगै हाँसो फुल्छ, आशा उम्रिन्छ, र स्वाभिमान अंकुराउँछ।
असार महिनाको यो पल, किसानको सच्चा उत्सव हो। जसको श्रमले हामी सबैको भान्सामा भातको गन्ध आउँछ।
